LAVMAN OPAK Faydaları

X ışınlarının araştırma ve tanı olanaklarının genişlemeşini sağlayan bu yöntemlerden biri de dokulara, yapay kontrast koşullar yaratan maddelerin verilmesidir.
Kontrast maddeler radyografinin uygulanması sırasında temas ettikleri yakın dokulara oranla oldukça farklı özgül ağırlığa ve özelliklere sahip bileşiklerdir.
LAVMAN OPAK
Lavman denince, bağırsak boşaltımı amacıyla makattan sıvı ya da yan sıvı maddelerin verilmesi anlaşılır. Kontrast madde radyolojide kullanılır ve normalde radyolojik görüntü vermeyen içi boş organların yapısını ortaya koymaya bir başka deyişle görünür hale getirmeye yarar. Lavman opak terimi ise kalınbağırsakta lavman yolluyla yapılan radyolojik araştırmayı belirtir; lavman opakta kullanılan bileşiğin kontrast madde işlevi vardır. Kontrastın doğal olarak bulunmadığı yerlerde yapay kontrast koşullan yaratmak amacıyla değişik yöntemler geliştirilmiştir
Işın geçirgen, yani x ışınlan-nın geçişini engelleyemeyen ya da rad-yoopak, yani ışınlan zor geçiren bir kimyasal yapılan olabilir. Uygulamada incelenecek organlann içine ya da yakınlarına kontrast madde verilerek yapay olarak değişik yoğunlukta bölgeler yaratılır. Bu bölgeleri geçen X ışınlan karşılaştıklan yapılann ışın tutma derecesine ve kimyasal yapısına bağlı olarak değişik oranda emilirler; böylece radyolojik tablo üzerinde maddelerin yoğunluklarına göre değişen görüntüler oluşur. Işınlanmış bölgenin içinde ışın tutma farklan ne kadar büyük olursa görüntüde ortaya çıkan aynntılar o kadar çok olacaktır. Kontrast maddeler değişik organlann değişik ışın tutma özelliklerini öne çıkararak röntgen filmi üzerinde bunların daha belirgin hale gelmesini sağlar. Başlıca iki tip kontrast madde vardır. Işın geçirgenler genellikle gaz halinde (hava, oksijen, karbon dioksit ya da azot protoksit gibi) bulunur. Işm geçirmeyenler (radyoo-pak) ise baryum sülfat ve iyot temelli bazı sıvı bileşiklerdir. .
NASIL YAPILIR?
Lavman opak uygulamasından önce bazı hazırlıklann yapılması gerekir. Uygulamadan bir önceki akşam hastaya bağırsak temizliği için müshil içirilir ve bundan sonra aç kalması söylenir. Bu hazırlığın amacı incelemenin ileri evrelerinde herhangi bir engelle karşılaşmamak için bağırsakta bulunan tüm dışkının boşaltılmasıdır. Hasta yan yatırıldıktan sonra makattan sokulan sonda aracılığıyla kalınbağırsağa kontrast madde verilir. Kontrast madde genellikle yüzde 20′lik sulu çökelti içindeki baryum sülfattan oluşur; ama suda çözünen ve su ile seyreltilmiş iyot temelli bileşikler de kullanılabilir.
Kalınbağırsağın değişik bölümlerini germeye yetecek miktarda madde verildikten sonra, tam dolumlu (bağırsakların bütünüyle kontrast maddeyle dolduğu durum) olarak tanımlanan İncelemeye girişilir. Bu aşamada hastanın sağ yana eğilmiş olarak ya da başka konumlardaki filmleri çekilir.
Daha sonra kalınbağırsaktaki kontrast maddenin büyük bölümü boşaltılır ve az dolumlu denen incelemeye başlanır; yani kontrast maddenin büyük bölümü çıkarıldıktan sonra başka filmler çekilir. Buraya kadar anlatılan yöntem “tek kontrast maddeli” olarak tanımlanabilir; bunun nedeni hastaya tek bir kontrast maddenin verilmesidir. Bundan başka “çift kontrast maddeli” denen bir yöntem de vardır. Bu yöntemde kontrast maddenin bir bölümünün boşaltılmasından sonra, yani az dolumlu denen aşamada kalınbağırsağa hava verilir. Kalınbağırsağın duvarlarının ince bir baryum tabakası ile kaplı olduğu bu aşamada hava bağırsağın gerilmesini sağlar.
NEYE YARAR?
Lavman opak kalınbağırsağın değişik bölümlerinin incelenmesini sağlar. Bu bölümler şunlardır: Körbağırsak, kolon, düzbağırsak (rektum) ve anüs (makat). Körbağırsak kalınbağırsağın ilk bölümüdür. Onu izleyen kolonun ilk bölümü yukarıya doğru uzandığından çıkan kalınbağırsak adıyla anılır. Kalınbağırsak daha sonra karın boşluğunu enine geçer ve sol tarafta aşağıya doğru inmeye başlar; bu bölümler sırasıyla yatay kalınbağırsak ve inen kalınbağırsak adlarıyla anılır. Kalınbağırsağın düzbağır-sakla birleşen S biçimindeki son bölümüne ise sigmoit kolon denir. Daha sonra düzbağırsakla devam eden kalınbağırsak anüsle son bulur. Lavman opak kalınbağırsağın biçimi, iç boşluğunun genişliği ve duvarları ile işlevsel özelliklerine ilişkin bilgi veren radyo-grafik görüntüler elde edilmesini sağlar. Lavman opakta kalınbağırsak normal olarak gergin ve duvarlarının kenarı belirgin bir biçimde görünür; boşalmadan sonra ve çift kontrast maddeli uygulamada da net bir göıtntü ortaya çıkar. Bağırsak iç boşluğunda genişleme ya da daralma biçiminde ortaya çıkan değişiklikler ise lavman opaktan sonra kolayca tanınan patolojik bir görüntü oluşturur. Aynı biçimde boşaltma etkinliği, yani içeriğin kalınbağırsaktan geçmesi belirgin bir biçimde izlenebilir ve bağırsak peristaltizmi (duvar kaslarının kasılıp gevşemesiyle ortaya çıkan dalga biçimindeki hareketler) kusurları durumunda çok önemli verilerin elde edilmesini

sağlar. Lavman opak kalınbağırsağın duvarlarındaki ve mukozasındaki bozuklukların saptanmasına da yardımcı olur. Daha çok iltihabi (kolitler) ve tü-möral yapıdaki hastalıkların sonucunda ortaya çıkan bu bozukluklar ender de olsa doğumsal kusurlardan ve biçim bozukluklarından kaynaklanabilir.
Kolit (kalınbağırsak iltihaplan) akut ya da kronik olabilir, kalınbağırsağın kendisinden kaynaklanan nedenlerden ortaya çıkarsa birineil, başka organlardaki hastalıkların sonucuysa ikincil olarak nitelendirilir. Akut kolitler birdenbire ortaya çıkar; başlıca belirtileri daha çok bağırsak bozuklukları ile birlikte görülen kramp biçimindeki karın ağrılarıdır. Kronik kolitler bazen akut evreden sonra görülür; ama kronik kolitte boşaltma bozuklukları ve karın ağrıları gibi yakınmalar genellikle zaman içinde ortaya çıkar.
Akut kolit genellikle bağırsakların bakteri ya da virüs kökenli enfeksiyonlarından kaynaklanır; olguların büyük bölümünde doğru tedavi radyolojik incelemeye gerek bırakmaz. Ama ülseri: kolit ve Crohn hastalığı gibi daha karmaşık hastalıklar kronik seyirli olmalarına karşın, kalınbağırsakta ve özellikle mukozada akut lezyonlara ye açar. Bu hastalıklarda gerek tanı gerekse lezyonlann gelişimini denetim altında tutmak amacıyla bağırsak duvarının radyolojik açıdan incelenmesi gereklidir.
Kalınbağırsağın sinir ağı yapısındaki kusurlar doğumsal ya da edinilmiş megakolon (aşırı genişlemiş kalınbağırsak) gibi patolojik tabloların gelişmesine yol açabilir. Bu olgularda lavman opak bağırsaktaki anormal genişlemeyi göstererek tanıya yardımcı olur.
Lavman opak ayrıca kalınbağırsakta sinsi bir şekilde ortaya çıkıp zamanla çok ağır biçimlerde gelişen başka bozuklukların saptanmasını sağlar. Diver-tikülozlar (kalınbağırsak duvarında yaygm cepleşme) ve gerek iyi gerek kötü huylu tümörler örnek olarak verilebilir.
Lavman opağa hazırlık
İncelemeden onceKi akşam yemeğinde hasta hafif ve sulu gıdalar ahr. Yemekten bir saat sonra hastanın vücut ağırlığına ve ön tanısına göre şurup ya da tablet biçiminde müshil verilir.