ORTOPANTOMOGRAFİ Faydaları

Bu özellik, çürük ve granülom gibi bozuklukların ve diş çıkarmaya bağlı bozuklukların tanısında önem taşır. Diş tedavilerinde de önemli bir yol göstericidir; çünkü
dişlerdeki yer değişikliklerinin ve kemiklerde olası değişimlerin tanınmasını sağlar.
Ortopantomografi çiğneme mekanizmasını görüntüleyerek kemiklerin, diş çürüklerinin ve dişin ucundaki gra-nülomlarm kesin biçimde ortaya konmasına olanak tanır.
NASIL YAPILIR?
Dişlerin ve çiğneme mekanizmasının panoramik görüntüsünü veren üç sistem vardır.
ORTOPANTOMOGRAFİ
NEDİR?
Panoramik radyografi olarak da bilinen ortopantomografi tek bir filmle çene kemiklerinin, diş köklerinin ve dişlerin görüntülenmesini sağlayan radyolojik bir incelemedir. Filmde kemik yapısı, özellikle dişlerin boyutları, biçimi ve sayısı da belirgin olarak görülür. Ortopantomografi ayrıca çiğneme mekanizmasının ve çene ekleminin durumuyla ilgili Önemli bilgiler verir
İlk sistemde ışın (radyasyon) kaynağı ve film sabittir; hasta ışın kaynağının çevresinde döndürülür. Böylece ağzm bütün bölümleri araştırılabilir.
İkinci sistemde ağzm içine ışın kaynağı yerleştirilir. Bu arada film yüzün çevresinde ağzm dışında bir konumda tutulur.
En sık kullanılan üçüncü sistem, sabit duran hastanın başının çevresinde filmin ve ışın kaynağının döndürülmesidir. Alışılmış klinik uygulamada bu amaçla ortopantomograf denen aygıt kullanılır. Bu aygıtla panoramik filmler çekilir.
HASTA İÇİN ÖNLEMLER
Panoramik film için gerekli ışın dozu yüksek değildir. Gene de diş uzmanının gerekli gördüğü durumlar dışmda uygulanmamalıdır. Panoramik filmin çekümesinin hasta için özel bir zorluğu yoktur. Bazı önlemler uygulamak gerekirse de bunlar önemli rahatsızlıklar vermez. İnceleme sırasında küpe ya da kolye gibi takılar ve gözlük takmamak önemlidir; aynı biçimde diş protezlerinin de ağızdan çıkarılması gerekir. Çünkü bu nesneler röntgen ışınlarını geçirmez ve incelemenin sonucunu bozabilirler. Ortopantomograf çenenin dayandığı sabit bir bölüm ile hareketli bir parçadan oluşur. Hareketli parça inceleme sırasında hastanın başının çevresinde döner.
HarekeîM parçanın bir uçunda ışın kaynağı, öbür ucunda ise film yer alır. Hastanın başı ışınların incelenecek dokulardan geçerek röntgen filmine düşmesini sağlayacak biçimde bu iki ucun arasına yerleştirilir. Aygıtın hareketi sırasında hasta mutlaka hareketsiz kalmalıdır. Hareketli parçanın ağzın bölümlerini taramak için yaptığı dönme hareketi yalnızca birkaç saniye sürer. ” !
ÇOCUKLARDA ORTOPANTOMOGRAFİ
Çocuklarda ortopantomografi, diş bozukluklarım ortaya koymanın yanı sıra dişlerin çıkmasıyla ilgili gelişim evrelerinin incelenmesini sağlar. Ayrıca olası diş kistlerinin varlığının kesin biçimde belirlenmesi, bozuk diş yapılarının değerlendirilmesi, bunların yerleşiminin saptanması ve dişin çıkmasını güçleştiren olası engellerin kesin biçimde -tanınması açısından yararlı bir incelemedir. Dişlerin düzeltilmesini amaçlayan bir örtodon-tik tedavi söz konusu olduğunda öncelikle ortopantomografiye başvurulur.
ORTODONTİ İÇİN ÖBÜR İNCELEMELER
Ortodonti özel bir aygıtla uygulanan tedavi aracılığıyla dişlerin değişik tipteki bozukluklarının düzeltilmesini sağlar. Hareketli ya da sabit ortodonti aygıtları vardır. Olguların büyük bölümünde bu aygıtlar ağız yapılarına işlevsel açıdan mekanik etkide bulunur. Yaylar, vidalar ya da başka düzenekler aracılığıyla dişler ya da kemikler üzerinde denetimli bir çekme (traksiyon) uygulanır.
Ortodontik tedavinin etkili olması için bu tedaviye erken, yani 10-12 yaşlarında başlamak gerekir. Erişkinlerde güç de olsa kullanılması gerekli durumlar olabilir.

Ergenlik dönemindeki gençlerde ve daha ileri yaşlardaki kişilerde ortodontik tedavi için, öncelikle panoramik film çekilmesi gerekir. Daha sonra başka tanısal incelemeler yapılır; özellikle teleradyografi çekilir. Böylece hastanın baş ölçümleri (sefalometrik endeksleri) saptanır. Bir anlamda sefa-lometri diş Uişkilerinin ve dişle kemik tabam arasındaki ilişkilerin rad-yografık incelemesidir. Ayrıca sefalo-metriyle çocuklarda kafa kemiklerinin gelişimi ve bununla bağlantılı olarak dişlerin konumu ve çiğneme ilişkisi değerlendirilir.
• Latero-lateral teleradyografi – Profilden çekilen bir yüz filmidir. Uygun bir yaklaşımla baş-üstçene, üstçene-yüz, diş-üstçene ilişkilerinin ve iskeletle yumuşak bölümler arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesini sağlar.
Ayrıca dudakların kalınlığı, ağzın kapanması sırasında kasılma durumları, yüzde anormal bir kemik yapüanma-sı olup olmadığına ilişkin bilgi verir.
• Arka-ön teleradyografî – Bu incelemede hastanın ensesi ışın kaynağma, yüzü de film kasetine çevrilir. Bu konum kafatası tabanı ile diş yapılan arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesini sağlar. Latero-lateral teleradyografide olduğu gibi ön-arka teleradyografide de filmin analizi zordur. Ortodontik amaçlara uygun sonuçlar elde etmek için, baş ölçümleri (sefalometrik endeksler) saptamak üzere kafatasının değişik noktaları arasındaki uzaklığı ölçmek gerekir.
Uygulamada ölçümler santimetre cinsinden uzaklık ya da kafatasının belli noktalan arasındaki açı olarak ifade edilir. Ortodontist bu ölçümleri göz önüne alarak uygulanacak girişim tipini belirler ve zaman içinde tedavinin gidişini izler.
Ortopantomografi ve teleradyogra-fik teknikler dişlerin, destek kemiklerin ve çene ekleminin bozukluklanmn tanısına yardımcı olur. Ortodontik tedaviler dişlerin yanlış yerleşimine ya da hatalı gelişimine bağlı bozuklukla-nn önlenmesini ve tedavi edilmesini sağlar.