ERKEKLİK HORMONLARI 2 Faydaları

ERKEKLİK HORMONLARI
İKİNCİL CİNSİYET
ÖZELLİKLERİ
İnsanların olduğu gibi hayvanların da ikincil cinsiyet özelliklerinin gelişimi androjenlere bağlıdır: Örneğin horozun ibiği, aslanın yelesi, geyiğin boynuzlan ve bazı hayvan türlerinde koku üretimi androjenlere bağlı olarak gelişir. Cinsel bölgede­ki kılların erkeğe özgü gelişimi, göğüs, kol ve bacaklardaki kılların belirginleş­mesi, sakal ve bıyığın çıkması, hep and-rojen hormonların denetimi altmda ger­çekleşir. Androjenlerin etkisiyle kas kütlesi artar, iskelet sistemi gelişir. Erkek­te androjenler vücut kıllarının gelişmesi­ni ve dağılımım etkiler. Öteki bölgelerdeki etkilerinin tersine androjenler, baş üzerindeki kılla­rın dökülmesinde rol oynayarak kelliğe yol açarlar.
Gırtlak ve ses tellerinin yapısındaki değişimler sonucu ergenlik çağma giril­diğinde erkeğe özgü kalın ses tonu olu­şur
Bunun so­nucunda omuzlan geniş, kalçaları göre­ce dar tipik erkek vücut yapısı ortaya çı­kar. Erkeklik hormonları vücudun yağ dokusunu da etkiler. Böylece erkeklerde yağ dokusu incelir ve yağ depoları ka­dınlardaki gibi tüm vücuda eşit dağılma-yıp genellikle gövde ve karında yoğun­laşır. Androjenler yağ ve ter bezlerini uyararak salgılarının artmasına yol açar. Bu da yağlı bir cilt yapısıyla, özellikle de ergenlik çağında ortaya çıkan sivilce­lerle kendim gösterir. Son olarak andro­jenler cinsel güdüleri ve erkeksi davra­nışları etkiler. Davranış üzerinde etkileri genellikle saldırganlık yönündedir.
ANDROJEN 4 HORMONLARIN METABOLİZMADAKİ
ETKİLERİ
Androjenler vücuttaki üç temel metabo­lizma olayım da, yani protein, yağ ve karbonhidrat metabolizmasını etkiler. Bu etki özellikle protein metabolizma­sında kendim gösterir: Androjenler yeni protein sentezini artırırlar, başka bir de­yişle güçlü anabolizarr (vücutta yeni bir maddeyi sentezleyen) maddelerdir. Böy­lelikle kas kütlesi artar ve kemiğe kalsi­yum çökmesinin yanı sıra, destek doku­su proteinleri arttığından kemik yapısı sağlamlaşır. Androjenler, protein sentezi için gerekli aminoasitlerin hücre içine girmesini kolaylaştırarak protein sente­zini sağlar. Ama bu aminoasit girişini başlatan asıl olay tam bilinmemektedir.
Androjenlerin yağ metabolizması üzerindeki etkileri ise tersine yıkım yö­nündedir. Bu nedenle kadınların tersine erkeklerde yağ deposu çok küçüktür. Kadınların tipik vücut biçimi, yağ depo­larının geniş, kemik ve kas dokularının az olmasından kaynaklanır. Çeşitli ne­denlerle kısrrlaştınlan erkek hayvanların şişmanlamasının nedenlerinden biri de androjen eksikliğinin yağ depolarında artışa neden olmasıdır.
Androjenlerin glikoz, yani şeker me­tabolizması üzerindeki etkileri tam bilin­memektedir. En önemli işlevlerinden bi­ri, spermatozoitlerin fruktoz adlı glikoz türevini en verimli biçimde kullanmala­rını sağlamaktır. Fruktoz, cinsel birleş­mede spermatozoitlerin dölyoluna gir­dikten sonra yumurtayı dölleyecefcleri Fallop tüplerine kadar olan uzun yolda gereken büyük miktarda enerjiyi sağlar.
HORMON
DÜZEYLERİNİN m SAPTANMASI ıad
Dolaşımda bulunan başlıca androjen hormon testosterondur. Çevrel dokular­da bir bölümü dehidrotestosterona ve ekstradiole dönüşür. Bu maddeler de ak­tif hormonlardır.
Plazmada bulunan testosteron ve bundan üretilen öteki etkin hormonlar karaciğerde etkisiz hale getirilip idrar yo­luyla atılır. Günlük testosteron üretimi­nin yaklaşık yansı idrarla 17-ketosteroit biçiminde, kalan bölümü ise diol, triol ve çeşitli bileşikler biçiminde atılır.
Ama idrardaki 17-ketosteroit mikta­rının Ölçülmesi testisin çalışmasına iliş­kin doğru bilgi vermez. Sağlıklı bir er­kekte bir günde idrarla atılan 17-ketosteroit miktarının ancak yüzde 4O’ı testis kaynaklıdır. Bu nedenle testis iş­levlerini değerlendirmek için kanda rad-yoimmünoassay yöntemiyle testosteron, dehidrotestosteron, lutein yapıcı hormon (LH) ve folikül uyarıcı hormon (FSH) düzeyleri saptanır. 24 saatlik idrardaki 17-ketosteroit miktarının ölçümü böbre­küstü bezlerine ilişkin bir bozukluk dü­şünülüyorsa yararlıdır.
Hormon düzeylerinin saptanmasın­dan başka, ikincil cinsiyet Özelliklerinin gelişme derecesi, derideki yağ üretimi ve ersuyunun kimyasal ve yapısal özellikle­ri de testis işlevlerine ilişkin bilgi verir.
İNCELEME NASIL YAPILIR?
17-ketosteroit miktarı 24 saatlik idrar­da ölçülür. Bu amaçla sabah kalkınca çıkartılan ilk idrar atılıp ondan sonraki tüm idrarlar 24 saat boyunca bir kapta toplanır. Ertesi sabahın ilk idran da bu­na eklenerek laboratuvara gönderilir. Bu incelemenin 2-3 gün sonra aynı ko­şullar altında yinelenmesi salık veril­mektedir.
• Normal değerler – Genç bir erişki­nin (20-30 yaş) idranndaki 17-ketosteroit miktarı, erkekler için 9-17 (ortalama 10-15) mg/24 saat, kadınlar için de 4,3-11,5 (ortalama 7-10) mg/24 saat arasında değişir. Çocuklarda ise 6 yaşa değin genellikle 1 mg/24 saatin altında değerler elde edilir. Bu yaştan sonra miktarı yükselmeye başlayan hormon, özellikle ergenlikte hızla arta­rak 25 yaş dolayında en üst düzeye ula­şır. Erkeklerde 30 yaşından sonra yavaş yavaş düşmeye, kadınlarda ise meno­pozda bir “plato” çizmeye başlar. Alt­mış yaş dolayındaki erkeklerde 6-12,4 mg/24 saat, kadınlarda 3-7,6 mg/24 saat arası değerler; 80 yaş dolayındaki er­keklerde 3,7-5,8 mg/24 saat, kadınlarda ise 3,1-4,5 mg/24 saat arası değerler saptanır.
• Anormal değerler – 17-ketosteroit miktarı Özellikle aşağıdaki durumlarda artar: Böbreküstü bezi kanserine bağlı Cushing sendromu (bu durumda çok be­lirginleşir), çift taraflı böbreküstü bezi büyümesi (artış belirgin değildir, hatta bazı olgularda hiç görülmeyebilir), ad-renogenital sendrom, Leydig hücreli erbezi tümörleri (erken yaşlarda salgıla­nan aşın miktarda testosteron ergenliğin zamanından önce başlamasına yol açar), Morris sendromu (erbezlerinden salgılanan kadınlaşnncı hormonla erkek çocukta kadınlık özellikleri, yani yalan­cı hermafroditizm oluşur), Stein-Leventhal ya da polikistik yumurtalık sendromu (yumurtlama olmaz; bunun yerine her yumurtlama döneminde yu­murtalık içinde oluşan küçük kistlerin birikmesiyle bir süre sonra organ büyü­meye başlar) ve androjen hormon salgı­layan yumurtalık tümörleri.
17-ketosteroit miktarının azaldığı durumlar ise şunlardır: Böbreküstü bezi yetmezliğiyle seyreden Addison hastalı­ğı, böbreküstü bezinde iyi huylu tümör gelişimine bağlı Cushing sendromu ve önükoidizm (hadımsılık).
TESTOSTERON
Testosteron düzeyleri hem kanda, hem de 24 saatlik idrarda saptanabilir. Doğru sonuç almak için ölçüm 15-20 dakika aralıklarla alınan üç kan örneğinin karı­şımında yapılmalıdır.
Androjen hormonu salgılanmasında-ki bozukluklann erbezlerindeki bir has­talığa mı, yoksa hipotalamohipofizer sistem bozukluğuna mı bağlı olduğunu anlamak için testosteronun yanı sıra go-nadotropin hormon (LH ve FSH) dü­zeylerinin de saptanması gerekir. Bun­dan başka hipofizi etkileyen hormon­larla (koryonik gonadotropin ve lutein yapıcı hormon serbestleştirici hormon ([LHRH]) yapılan uyanya alman tes­tosteron yanıtının değerlendirilmesi de bozukluğun yerini saptamak açısından yararlıdır.
Kandaki normal testosteron düveyi erkeklerde 300-1.000 ng/100 mi plaz­ma, kadınlarda 20-100 ng/100 mi (ng: nanogram [bir gramın milyarda biri]) plazmadır. Yirmi dört saatlik idrardaki testosteron miktan ise erkeklerde 50-150 mg, kadınlarda 2-30 mg’dir. Çocuk­luk çağında hormon düzeyi erkeklerde istatiksel olarak daha yüksektir ve 2-25 ng/100 mi plazma dolayındadır. Yeni-doğanlarda ise çok daha yüksek düzey­ler saptanır. Âdet çevrimi boyunca ka­dınlardaki değerlerde artış gözlenir.
Yaşlılık döneminde ise testosteron değerleri oldukça düşmüştür.